Yng nghwmni Elin Fflur ac Owain Tudur Jones fe fyddwn ni’n dweud diolch trwy gyflwyno tlws gan y gof, Ann Catrin, i’n harwyr ar ran S4C a Chymru gyfan. Mae Dathlu Dewrder: Arwyr 2020 yn addo deffro’r holl emosiynau – fe fydd y dagrau, y gwenu a’r chwerthin law yn llaw – ond, yr hyn fydd yn aros yn y cof fydd y ‘dewrder’.

Fe fydd sawl wyneb enwog yn ymuno â’r ddalthu gan gynnwys Michael Sheen, Cerys Matthews, Ben Cabango a Geraint Thomas.

Yn ystod rhaglen awr o hyd byddwn yn  clywed straeon 10 mudiad ac unigolion o bob oedran, dros Gymru gyfan gan gynnwys Rhythwyn Evans o Silian, Ceredigion, Banc Bwyd Cwmaman a Joseff, 10 oed o Gaerdydd.

Cafodd Rhythwyn ei ysbrydoli gan y Capten Tom Moore ac fe ddathlodd ei ben-blwydd yn 91 oed trwy gerdded o amgylch ei dŷ 91 o weithiau a chodi £50,000 ar gyfer Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda. Meddai Rhythwyn yn ystod y rhaglen: “O’n i wedi gweld beth wnaeth Capten Tom ei gyflawni ac o’n i’n meddwl, i raddau, gallwn i wneud rhywbeth tebyg.”

Y Capten Tom Moore wnaeth ysbrydoli Joseff hefyd i osod yr her o gerdded 100 milltir ym mis Mehefin a chodi £2,000. “Penderfynais i ar yr elusen Arch Noah (Ysbyty Plant Cymru) oherwydd roedd fy mrawd Steffan yn sâl iawn a phan dw i’n mynd lawr i’r clinig rydw i’n gweld y doctoriaid a’r nyrsys yn gweithio yn galed iawn.”

Meddai Rhian, mam Joseff a Steffan: “Da ni’n mor ddiolchgar i’r staff. Doedd dim byd yn ormod iddyn nhw. O’n nhw’n rhoi pob darn o’u hegni mewn i’w gofal. Nid yn unig i Steffan, ond i bob plentyn oedd yna. A da ni’n gwybod roedd e’n cael y gofal gorau galle fe.”

Mae Banc Bwyd Cwmaman – un o’r mudiadau sy’n cael clod yn ystod y rhaglen Dathlu Dewrder: Arwyr 2020 – wedi helpu dros 2,000 o bobl yn ystod y pandemig Covid-19.

Un o’r rheiny yw Sarah Davies a’i theulu sy’n cynnwys pump o blant. Meddai Sarah: “Mae 2020 wedi bod yn anodd iawn. Ar ddechrau’r lockdown dim ond un cyflog oedd yn dod mewn achos roedd rhaid i fi orffen gwaith. Roedd e’n jysd ‘ o le mae’r bwyd yn mynd i ddod’, ‘o ble mae’r arian yn mynd i ddod i dalu am yr holl filiau a rhent’?”

Ond diolch i Fanc Bwyd Cwmaman fe ddaeth Sarah a’i theulu trwy gyfnod anodd iawn. “Wnaethon’ nhw rhoi popeth i ni – o’n i mor relieved achos roedd rhywun mas ‘na yn helpu pobol. Mae ‘na lawer o deuluoedd sydd yn stryglan – maen nhw’n gweithio ond sdim lot o arian yn dod mewn,” meddai Sarah.

Ymysg eraill sydd yn cael eu hanrhydeddu mae Catrin ‘Toffoc’ Jones am ei gwaith hi gyda Côr-ona a Jessica, 10 oed o ardal Deiniolen am ysgrifennu llythyrau i henoed yr ardal er mwyn iddyn nhw beidio teimlo’n unig.

Yn goron ar y cyfan ac yn ddiweddglo perffaith i’n rhaglen fe fydd Elin Fflur yn canu cân newydd sbon fydd yn anrhydeddu ein harwyr, cân fydd yn rhoi’r flwyddyn a’n straeon anhygoel ar gof a chadw.

“Byddem yn annog unrhyw fudiad neu grŵp a gaiff ei arwain gan y gymuned sydd angen cymorth i ariannu prosiectau a fydd yn helpu i leihau carbon a/neu ymateb i newid yn yr hinsawdd, i wneud cais cyn gynted â phosib.”
Bydd Theatr Gwaun yn defnyddio’r cyllid i osod paneli solar fel rhan o’i gwaith i leihau faint o ynni a ddefnyddir yn y theatr, sinema a lleoliad digwyddiadau.

Bydd y cyllid a roddir i Neuadd Gymunedol Marloes a Sain Ffraid yn cyfrannu at brynu a gosod System Fatris i ategu system ffotofoltäig (PV) newydd, gan alluogi’r neuadd i storio unrhyw gyflenwad pŵer ac, yn ei thro, leihau costau rhedeg a lleihau ôl troed carbon y gymuned.

Rhoddwyd cymorth ariannol i Mencap Sir Benfro Cyf. er mwyn cyfrannu at bedwar maes o fesurau effeithlonrwydd ynni yng Ngerddi Ystagbwll, Sir Benfro yn cynnwys pibellau i gysylltu tanc casglu dŵr glaw â phwll, gwella insiwleiddio o amgylch pibellau dŵr poeth ac uned ynni solar ar gyfer gorsaf olchi.

Bydd cyllid Cronfa Datblygu Cynaliadwy Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru yn cyfrannu at wella systemau dŵr a phaneli solar ac uwchraddio systemau ar ynysoedd Sgomer a Sgogwm.

Ychwanegodd Lisa Morgan, Pennaeth Ynysoedd a Môr Ymddiriedolaeth Natur De a Gorllewin Cymru: “Rydyn ni wedi nodi sawl maes lle gallem leihau ein hallyriadau carbon ac arbed arian, er mwyn gallu ei wario’n well ar ein gwaith cadwraeth hanfodol.

“Bydd y grant hwn yn ein galluogi i ddod â hanfodion bywyd bob dydd i Sgomer a Sgogwm, gan ddiweddaru systemau solar presennol i gymeradwyo effeithlonrwydd a gosod hidlyddion UV i wneud dŵr ffynnon yr ynys yn ddiogel i’w yfed.”

“Bydd y ddwy ynys yn gallu yfed eu dŵr ffynnon heb orfod ei ferwi’n gyntaf ac mae wardeiniaid a gwirfoddolwyr Sgogwm yn edrych ymlaen yn arw at y posibilrwydd o gael cawod boeth y tymor nesaf.”

Yn ogystal â’r pedwar prosiect llwyddiannus, gohiriwyd dau gais er mwyn cyflwyno rhagor o wybodaeth i’r pwyllgor ac roedd un yn aflwyddiannus.

Y dyddiad cau nesaf ar gyfer derbyn ceisiadau yw 12 hanner dydd, ddydd Llun 14 Rhagfyr 2020.